از جمله نظریات تصادفی شامل نظریه بوفون، چمبرلین و مولتن، جفریز- جنیز، راسل و نظریات تکاملی شامل نظریه کانت، لاپلاس، لی گونده، کویپر، آلفون، هویل، اشمیت هستند.

اما نظریه جامع‌تر و پذیرفته‌تر برای شکل‌گیری منظومه شمسی، نظریه سحابی خورشیدی است؛ بر طبق این نظریه حدود 5 میلیارد سال پیش، ابر بزرگی ساخته شده از گاز هیدروژن و هلیوم و همچنین درصد کمی از عناصر سنگین‌تر و غبار بین ستاره‌ای در اثر انفجار یک ابر نو اختر، منقبض و متراکم شد.

این ابر شروع به چرخش کرد و در اثر چرخش مواد در مرکز این ابر جمع و فشرده شدند؛ سرعت چرخش افزایش یافت و ابر از حالت کروی خارج شد و به یک دیسک تبدیل شد.

موادی که در مرکز جمع شده بودند تبدیل به یک توده بزرگ شدند و به دلیل نزدیک شدن و فشرده شدن اتم‌ها، دما افزایش پیدا کرد و به نقطه بحرانی رسید و شروع به سوختن کرد و ستاره به نام خورشید متولد شد.

حدود یک میلیون سال بعد و با ادامه چرخش،  سنگ‌های نزدیک به خورشید به هم پیوستند و سیاره‌های درونی را تشکیل دادند و در نواحی دورتر یخ یا سنگ و فلز بهم پیوستند و سیارات دورتر را تشکیل دادند.

این سیارات به دلیل دور بودن یا نزدیک بودن به خورشید دارای اندازه و دمای متفاوتی هستند؛ علاوه بر سیارات اجرام دیگری مانند اقمار، ستاره‌های دنباله دار، سیارک‌ها، خرد سیارات و گرد و غبار و گاز نیز اطراف خورشید حضور دارند و در حال چرخش هستند.

خورشید

خورشید در قلب منظومه شمسی قرار دارد و بزرگ‌ترین قسمت آن محسوب می‌شود؛ زیرا 99/8 درصد از جرم منظومه شمسی را به خود اختصاص داده است.

شعاع خورشید در حدود 109 برابر شعاع زمین(696 هزار کیلومتر) و جرم آن در حدود 330000 برابر جرم زمین است.

دما در سطح خورشید حدودا 5505 درجه سانتی گراد است در حالی که دما در هسته آن بسیار بیشتر از این مقدار است؛ خورشید یکی ا ز 400 میلیارد  ستاره کهکشان راه شیری است، خورشید و فضای اطراف آن به چند منطقه و لایه شامل هسته، منطقه تشعشع کننده، منطقه وزش گرمایی، فوتوسفر، کروموسفر، منطقه رقیق انتقال و کرونا تقسیم می‌شوند.

سیارات 

سياره يک جسم بزرگ، کروی و سنگين است كه حول یک ستاره در حال گردش است  و با  نوری كه از ستاره به آن می‌رسد؛ روشن می‌شود.

بنا به تعریف اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی "سیاره" چنین مشخصاتی دارد؛

۱- به دور خورشید یا یک ستاره می‌چرخد.

۲- جرم کافی برای گرانش خود را دارد تا بر نیروهای اجسام صلب (سخت) غلبه کند و در نتیجه دارای شکلی تقریبا گرد و دارای تعادل هیدرواستاتیک است.

۳- تمام مسیر (مدار) خود را از اجرام ریز و درشت در نزدیکی اش را پاکسازی کرده است.

این سازمان همچنین تعریف "سیاره کوتوله" را این چنین بیان می‌کند؛

۱- به دور خورشید یا یک ستاره می‌چرخد.

۲- جرم کافی برای گرانش خود را دارد تا بر نیروهای اجسام صلب(سخت) غلبه کند و در نتیجه دارای شکلی تقریبا گرد و دارای تعادل هیدرواستاتیک است.

۳-تمام مسیر (مدار) خود را از اجرام ریز و درشت جارو نکرده است (آنها جذب یا دفع نکرده)

۴- قمر یک سیاره نیست.

سیاره‌های «شبه زمین»  کدامند؟

سیارات به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم می‌شوند؛ این دو دسته با هم متفاوت هستند.

سیارات درونی در مداری کوچک‌تر نزدیک به خورشید قرار دارند و تناوب مداری کمی دارند؛  بیشتر از سنگ ساخته شده‌اند.

نسبت به سیارات بیرونی، کوچک‌تر و چگال‌تر هستند.

شمار ماه‌های این سیارات کم یا هیچ است و هیچ حلقه سیاره‌ای پیرامون آن‌ها وجود ندارد؛ این سیارات عبارتند از  تیر، ناهيد، زمين و مريخ که به آنها "شبه زمين" هم می‌گويند. زمين بزرگ‌ترين سياره در اين دسته است. بقيه سيارات شبه زمين از 38 تا 95 درصد قطر زمين و 5.5 تا 85 درصد جرم زمين را دارند.

سیارات «شبه مشتری» کدامند؟

 سیارات بیرونی دور از خورشید و در مداری بزرگ‌تر نسبت به خورشید قرار دارند و تناوب مداری بسیار زیادی دارند و عمدتاً از گازهای هلیوم و هیدروژن ساخته شده‌اند و مقادیر کمتری از عناصر آمونیاک و متان هم درونشان وجود دارد.

از آن‌جا که این سیارات از گاز ساخته شده‌اند، دارای چگالی کم و بزرگ‌تر هستند. اطراف  خود دارای حلقه هستند و ماه‌های بسیاری نیز دارند؛ این سیارات مشتری، زحل، اورانوس و نپتون هستند که غول‌های گازی يا سيارات "شبه مشتری" ناميده می‌شوند. آنها از 3.9 تا 11.2 برابر قطر زمين و از 15 تا 318 برابر جرم زمين را دارند.

سیاره کوتوله پلوتون فقط 19 درصد قطر و يک پانصدم جرم زمين را دارد و جزو سیارات اصلی نیست.